Parapluplan archeologie

1.1 Aanleiding

De gemeente Olst-Wijhe werkt aan een actualisering van haar bestemmingsplannen. Met de actualisatie wordt het mogelijk de planologische regels af te stemmen op de huidige en toekomstige situatie en te uniformeren door middel van standaardisatie. Dit laatste komt de inzichtelijkheid en rechtsgelijkheid ten goede: een gelijke planregeling en -methodiek voor alle inwoners binnen de gemeente.

Gedurende dit actualiseringsproces is gebleken dat voor een aantal nieuwe beleidsonderwerpen aanpassing van de geactualiseerde plannen alsmede de oudere geldende plannen noodzakelijk is. Het voorliggende plan betreft het onderwerp archeologie. Op basis van de Wet op de archeologische monumentenzorg moet de bescherming van archeologisch erfgoed vorm krijgen in bestemmingsplannen. Voor de gemeente Olst-Wijhe is het archeologiebeleid op 4 oktober 2010 vastgesteld. In de Beleidsnota Archeologie is beschreven hoe de gemeente omgaat met de bekende en de mogelijke archeologische waarden in de gemeente. De archeologische verwachtingskaart maakt voor het grondgebied van de gemeente Olst-Wijhe duidelijk waar zich (mogelijke) archeologische resten kunnen bevinden

Het voorliggende bestemmingsplan betreft een 'parapluplan'. Een 'parapluplan' is een bestemmingsplan waarbij in één keer een aantal bestemmingsplannen gedeeltelijk wordt herzien. Een parapluplan biedt dus de mogelijkheid om in meerdere plannen een regeling op te nemen over een specifiek onderwerp, in dit geval ten behoeve van de bescherming van archeologische waarden.

1.2 Ligging plangebied

Het voorliggend bestemmingsplan heeft met name betrekking op de voor de kernen en de uiterwaarden van de gemeente Olst-Wijhe geldende bestemmingsplannen. De exacte begrenzing van deze gebieden is opgenomen op de verbeelding.

1.3 Geldende bestemmingsplannen

Het bestemmingsplan behelst de aanpassing van de regels van de onderstaande bestemmingsplannen.

• het bestemmingsplan Wesepe, vastgesteld op 2 juli 2007;
• het bestemmingsplan Boskamp, vastgesteld op 25 september 2006;
• het bestemmingsplan Olst, vastgesteld op 16 februari 2009;
• het bestemmingsplan Wijhe, vastgesteld op 16 februari 2009;
• het bestemmingsplan Uiterwaarden, vastgesteld op 18 april 2005;
• het bestemmingsplan Olst-West (De Lange), vastgesteld op 25 september 2005;

zoals deze plannen sindsdien zijn herzien, gewijzigd en uitgewerkt, waaronder de artikel 30-herziening bestemmingsplan 'Uiterwaarden', vastgesteld op 25 januari 2007 en de partiële herziening bestemmingsplan 'Uiterwaarden', vastgesteld op 21 januari 2013.

1.4 Bij het plan behorende stukken

Het bestemmingsplan 'Parapluplan archeologie' bestaat uit de volgende stukken:

• verbeelding, 1:1.000 (ID plannummer NL.IMRO.1773.BP2013012002-0301);
• regels;
• toelichting.

Het bestemmingsplan wordt vergezeld door een toelichting. De verbeelding en de regels vormen samen het juridisch bindende gedeelte van het bestemmingsplan en moeten samen 'gelezen' worden.

Op de verbeelding (plankaart) zijn de bestemmingen van de in het plan begrepen gronden en opstallen weergegeven. De regels geven de ingevolge het bepaalde in het Besluit ruimtelijke ordening 2008 vereiste regels en bepalingen weer. De toelichting heeft geen rechtskracht, maar vormt wel een belangrijk onderdeel van het bestemmingsplan. In de toelichting zijn de aan het plan ten grondslag liggende gedachten en een beschrijving van de planopzet vermeld.

2.1 Algemeen

Zowel het rijks- als provinciaal beleid wordt in dit bestemmingsplan niet aan de orde gesteld. Reden hiervoor is gelegen in het feit dat, indien aan de orde, het lokale beleid een doorvertaling betreft van dit bovenlokale beleid en er derhalve geen sprake is van strijdigheid.

2.2 Gemeentelijk beleid

In deze paragraaf wordt enkel het beleid dat aanleiding gegeven heeft tot dit parapluplan behandeld. Overig gemeentelijk beleid wordt in dit bestemmingsplan niet aan de orde gesteld.

3.1 Archeologie

Per 1 september 2007 is de Wet op de archeologische monumentenzorg van kracht geworden. In het kader hiervan dient een gemeente ruimtelijke planvorming te toetsen op archeologische waarden. Indien potentiële archeologische waarden worden verstoord, dient hier nader onderzoek naar te worden verricht.

Op basis van het gemeentelijke beleidsnota voor archeologie gelden er voor de gemeente drie archeologische verwachtingszones:

• 1. laag;
• 2. middelhoog;
• 3. hoog.

Voor elke zone geldt een eigen beleid. Dit vastgestelde archeologiebeleid wordt met dubbelbestemmingen vertaald in het voorliggende bestemmingsplan. De zone met een lage archeologische verwachting wordt niet overgenomen in het bestemmingsplan. In deze zone geldt een onderzoeksplicht bij ontwikkelingen in het buitengebied groter dan 10 ha en in de bebouwde kom groter 5 ha. Ontwikkelingen van deze omvang worden in de betreffende bestemmingsplannen niet mogelijk gemaakt. Deze lage categorie verliest daardoor zijn waarde in dit bestemmingsplan.

Hiernaast bestaan er archeologische monumenten (AMK-terreinen). Archeologische monumenten zijn terreinen met een vastgestelde archeologische waarde die staan aangegeven op de archeologische monumentenkaart (AMK). Deze archeologische monumenten of AMK-terreinen zijn onder te verdelen in twee groepen:

• 1. Rijksmonumenten (wettelijk beschermd); binnen de gemeente is één wettelijk beschermde archeologisch Rijksmonument aanwezig, deze ligt buiten het plangebied.
• 2. AMK-terreinen; binnen de gemeente zijn een aantal AMK-terreinen aanwezig waarvan op basis van (archeologisch) onderzoek is vastgesteld dat in deze terreinen archeologische waarden aanwezig zijn.

De onderstaande tabel geeft voor de drie categorieën (middelhoog, hoog en AMK-terrein) aan wanneer archeologisch onderzoek verplicht is.

Met het voorliggende bestemmingsplan worden geen ontwikkelingen mogelijk gemaakt die het bodemarchief kunnen aantasten. Het voorliggende bestemmingsplan is opgesteld ter bescherming van archeologische waarden.

3.2 Water

Bij de totstandkoming van ruimtelijke plannen moet de watertoets worden toegepast. Dit houdt in dat alle ruimtelijke plannen een waterparagraaf moeten bevatten. De watertoets is het hele proces van vroegtijdig informeren, adviseren, afwegen en uiteindelijk beoordelen van waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen en besluiten. Het kader van de watertoets is vanaf 1 november 2003 wettelijk verankerd in het Besluit op de ruimtelijke ordening (Bro).

Het parapluplan betreft een conserverend plan ten behoeve van de bescherming van archeologische waarden. De wijziging van de regels kan tot gevolg hebben dat de bouwmogelijkheden beperkt worden ten opzichte van de, tot inwerkingtreding van dit bestemmingsplan, geldende planologisch-juridische regeling. Het voorliggende plan leidt niet tot een toename van verharding ten opzichte van de geldende planologisch-juridische situatie.

4.1 Algemeen

Het bestemmingsplan heeft betrekking op een wijziging van de planregels van alle in paragraaf 1.3 genoemde bestemmingsplannen. De te wijzigen onderdelen betreffen het onderwerp archeologie. In het voorliggende plan wordt het beleid ten aanzien van het onderwerp archeologie doorvertaald in de betreffende bestemmingsplannen.

De begripsbepalingen in de bovengenoemde bestemmingsplannen zijn voor zover noodzakelijk uitgebreid met enkele aanvullende begrippen die verband houden met het voorliggende bestemmingsplan. Deze definities gelden uitsluitend voor onderhavige planherziening. Tevens zijn ten behoeve van dit paraplubestemmingsplan algemene regels en overgangs- en slotregels opgenomen.

Hierna wordt voor het onderwerp archeologie een toelichting gegeven op de juridische regeling.

4.2 Archeologie

De gemeentelijke Beleidsnota Archeologie gemeente Olst-Wijhe krijgt in dit voorliggende bestemmingsplan zijn doorvertaling in de in hoofdstuk 1.3 genoemde geldende bestemmingsplannen binnen de gemeente. De in het voorliggende plan opgenomen regeling vormt een waarborg voor de instandhouding en bescherming van het archeologisch erfgoed binnen de gemeente.

De regeling voor archeologie is opgenomen in alle bestemmingsplannen die van dit parapluplan onderdeel uitmaken. De regeling is gebaseerd op de beleidskaart die bij de beleidsnota behoort.

5.1 Algemeen

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de wijze waarop de voorkomende functies in het bestemmingsplan worden geregeld. In de planopzet is aansluiting gezocht bij de recente uitgave 'Standaard Vergelijkbare BestemmingsPlannen', kortweg SVBP. De van het bestemmingsplan deeluitmakende planregels worden - voor zo ver nodig geacht - van een nadere toelichting voorzien.

De planregels geven inhoud aan de op de verbeelding gegeven bestemmingen. De regels geven aan waarvoor de gronden en opstallen al dan niet mogen worden gebruikt en wat en hoe er mag worden gebouwd. Bij de opzet van de planregels is getracht het aantal regels zo beperkt mogelijk te houden en slechts datgene te regelen, wat werkelijk noodzakelijk is.

De bij dit plan behorende regels zijn onderverdeeld in vier hoofdstukken, te weten:

• Hoofdstuk 1 Inleidende regels.
• Hoofdstuk 2 Bestemmingsregels.
• Hoofdstuk 3 Algemene regels.
• Hoofdstuk 4 Overgangs- en slotregels.

Hoofdstuk 1 Inleidende regels

In dit hoofdstuk worden de in de regels gehanteerde begrippen nader verklaard, zodat interpretatieproblemen zoveel mogelijk worden voorkomen. Voor de wijze van meten wordt verwezen naar het moederplan. Alleen voor maaiveld is een definitie opgenomen, zodat de regeling in het hele plan gelijk wordt toegepast. Voor de definitie van maaiveld is aangesloten bij de in de gemeente gebruikelijke definitie van peil, om de hoogte en diepte van een bouwwerk op hetzelfde punt te laten beginnen. Voor de terreinen zonder gebouwen is als definitie opgenomen het grensvlak tussen ondergrond en lucht.

Hoofdstuk 2 Bestemmingsregels

Dit hoofdstuk bevat de bestemmingsregels. De dubbelbestemmingen archeologie bestaan uit een bestemmingsomschrijving, bouwregels en een aanlegvergunningenstelsel (omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden).

De bestemmingsomschrijving geeft aan waarvoor de gronden mede zijn bestemd. In de bestemmingsomschrijving is geen voorrangsregeling opgenomen, maar uit de bouwregels en het aanlegvergunningenstelsel volgt dat de archeologische dubbelbestemming vóór andere bestemmingen gaat, ook voor andere dubbelbestemmingen. Gelet op het onderwerp is dit ook logisch: archeologie kan maar één keer worden onderzocht.

Bouwen ten behoeve van archeologie is zelden aan de orde. De bouwregels zijn dan ook vooral bedoeld om de bouwmogelijkheden ten behoeve van andere daar voorkomende (dubbel)bestemmingen te reguleren. Voordat mag worden gebouwd, moet archeologie zijn onderzocht. Dat geldt niet voor kleinere oppervlaktes, waarbij het begrip 'klein' relatief is, al naar gelang de vastgestelde of aanwezige verwachtingswaarden. Uiteraard hoeft ook geen onderzoek plaats te vinden als de grond niet dieper dan 50 cm wordt geroerd.

Hoofdstuk 3 Algemene regels

De anti-dubbeltelbepaling is opgenomen, zoals voorgeschreven in het Besluit ruimtelijke ordening. De algemene wijzigingsregel maakt het mogelijk om op basis van de uitkomsten van archeologisch onderzoek de bestemming ' Waarde - Archeologie - 1 ', ' Waarde - Archeologie - 2 ', ' Waarde - Archeologie - 3 ' geheel of gedeeltelijk te verwijderen te wijzigen. Onder 'overige regels' staat een uitermate belangrijke bepaling. Normaal overruled een nieuw bestemmingsplan een ouder bestemmingsplan. Dat is bij een parapluplan natuurlijk alleen beoogd voor het daarin geregelde onderwerp; alle andere onderdelen van een geldend bestemmingsplan dienen gewoon van toepassing te blijven. Onder 'overige regels' is dit expliciet bepaald.

In beginsel kunnen er op één perceel meerdere moederplannen gelden, bijvoorbeeld één met een enkelbestemming en één met een dubbelbestemming.

Hoofdstuk 4 Overgangs- en slotregels

Hoofdstuk 4 geeft regels over hoe om te gaan met bouwwerken en het gebruik vallend onder het overgangsrecht en de benaming van het plan, conform het Besluit ruimtelijke ordening.

5.2 Nadere toelichting

Met dit parapluplan zijn de regels gewijzigd van alle in paragraaf 1.3 genoemde bestemmingsplannen. De wijzigingen hebben betrekking op het toevoegen van dubbelbestemmingen in de regels van deze bestemmingsplannen.

Afhankelijk van de archeologische waarde of verwachtingswaarde van de gronden gaat het daarbij om de hierna genoemde dubbelbestemmingen.

Voor zover nodig worden regels en bestemmingen van een toelichting voorzien.

Dubbelbestemmingen 'Waarde - Archeologie - 1', 'Waarde - Archeologie - 2' en 'Waarde - Archeologie - 3'

De dubbelbestemmingen zijn als volgt opgenomen:

• 'Waarde - Archeologie - 1' is opgenomen voor terreinen met een hoge archeologische verwachtingswaarde.
• 'Waarde - Archeologie - 2' is opgenomen voor terreinen met een middelhoge archeologische verwachtingswaarde.
• 'Waarde - Archeologie - 3' is opgenomen voor terreinen van hoge archeologische waarde.

Om de archeologisch waardevolle gebieden veilig te stellen, gelden er op de gronden met de dubbelbestemmingen 'Waarde - Archeologie - 1', 'Waarde - Archeologie - 2' en 'Waarde - Archeologie - 3' beperkingen ten aanzien van het bouwen voor de met deze bestemming samenvallende bestemmingen.

Bouwen is uitsluitend toegestaan indien uit onderzoek blijkt dat er geen archeologische waarden aanwezig zijn of dat de waarden voldoende worden veiliggesteld. Daarnaast geldt er een 'omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden' (voorheen: aanlegvergunning).

De regeling is niet van toepassing op bestaande bouwwerken voor zover ingeval van herbouw gebruik wordt gemaakt van de bestaande fundamenten. In alle overige gevallen is de regeling van toepassing op het oprichten van nieuwe bebouwing of uitvoeren van grondbewerkingen.

Hierbij is een onderscheid gemaakt voor de dubbelbestemmingen:

• 'Waarde - Archeologie - 1': bij nieuwe bebouwing of het uitvoeren van werkzaamheden dieper dan 50 cm met in het buitengebied een groter oppervlak dan 2.500 m2 of in de bebouwde kom een groter oppervlak dan 100 m2;
• 'Waarde - Archeologie - 2': bij nieuwe bebouwing of het uitvoeren van werkzaamheden dieper dan 50 cm met in het buitengebied een groter oppervlak dan 5.000 m2 of in de bebouwde kom een groter oppervlak dan 250 m2;
• 'Waarde - Archeologie - 3': bij nieuwe bebouwing of het uitvoeren van werkzaamheden dieper dan 50 cm met groter oppervlak dan 30 m2.

Een omgevingsvergunning voor het uitvoeren van een werk, geen bouwwerk zijnde, of van werkzaamheden is niet noodzakelijk voor werken en werkzaamheden die betrekking hebben op normaal beheer en onderhoud overeenkomstig de toegekende bestemming.

6.1 Economische uitvoerbaarheid

Aan het bestemmingsplan 'Parapluplan archeologie' zijn, behoudens de kosten voor het opstellen van het plan en het begeleiden van de procedure, voor de gemeente geen kosten verbonden.

Het plan is financieel uitvoerbaar.

De wijzigingen in de planregels die met het onderhavige bestemmingsplan mogelijk gemaakt worden, kunnen niet leiden tot een bouwplan als bedoeld in artikel 6.2.1 van het Besluit ruimtelijke ordening. Derhalve bestaat er geen verplichting tot het opstellen van een exploitatieplan in gevolge de Wet ruimtelijke ordening.

6.2 Maatschappelijke uitvoerbaarheid

Het voorliggende bestemmingsplan 'Parapluplan archeologie' is een uitwerking van het archeologiebeleid van de gemeente Olst-Wijhe, dat op 4 oktober 2010 is vastgesteld. Het beleid heeft destijds reeds ter inzage gelegen, waaruit blijkt dat er voldoende draagvlak was.

Het ontwerpbestemmingsplan heeft vanaf 19 december 2013 tot en met 29 januari 2014 voor een ieder ter visie gelegen. Tijdens deze periode is één zienswijze ingediend door Vitens. De zienswijze heeft geen aanleiding gegeven om het bestemmingsplan aan te passen.

april 2014.